[Download] Giáo trình Quy hoạch sử dụng đất đai – TS. Lương Văn Hinh (Chủ biên) – Tải về File Docx, PDF

TS. LƯƠNG VĂN HINH – TS. NHUYỄN NGỌC NÔNG – ThS. NHUYỄN ĐÌNH THI Chủ biên: TS.
LƯƠNG VĂN HINH

Giáo trình QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT
ĐAI
(Giáo trình dùng cho hệ Đại học)

NHÀ XUẤT BẢN NÔNG NGHIỆP
HÀ NỘI – 2003

Qui hoạch sử dụng đất đai là môn học liên quan đến kiến thức thuộc nhiều lĩnh vực,
như: kinh tế, xã hội, nhân văn, địa lý, tự nhiên, kỹ thuật… Cốt lõi của vấn đề quy hoạch sử
dụng đất đai là “Tổ chức không gian “ của một vùng lãnh thổ, đơn vị hành chính (quốc gia,
tỉnh, huyện, xã) hợp lý, nhằm phát huy tối đa mọi tiềm năng, nguồn lực để nền kinh tế- xã hội
phát triển bền vững và đạt hiệu quả cao.
Giáo trình môn học “Qui hoạch sử dụng đất đai” dùng làm tài liệu giảng dạy cho giáo
viên và học tập cho sinh viên ngành Quản lý đất đai của trường Đại học Nông lâm, sách cũng
có thể làm tài liệu nghiên cứu tham khảo và phục vụ cho bạn đọc thuộc các ngành khác có
quan tâm đến lĩnh vực quản lý đất đai.
Toàn bộ giáo trình môn học “Qui hoạch sử dụng đất đai “ được chia làm 3 chương.
Chịu trách nhiệm biên soạn như sau:
-Chương 1: Cơ sở lý luận – khoa học của quy hoạch sử dụng đất đai do PGS.TS.
Lương Văn Hinh.
Chương 2: Quy hoạch sử dụng đất đai cấp tỉnh, cấp huyện – TS. Nguyễn Ngọc Nông.
Chương 3: Qquy hoạch sử dụng đất đai cấp xã – Thạc sĩ. Nguyễn Đình Thi.

Trong quá trình biên soạn, mặc dù chúng tôi đã cố gắng, nhưng đây là môn học mà cả
về lý luận và thực tiễn nên cuốn sách không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định.
Chúng tôi rất mong bạn đọc đóng góp ý kiến để giáo trình môn học ngày một hoàn thiện
hơn.
Xin chân thành cảm ơn !
Tập thể tác giả

1. VAI TRÒ VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐẤT ĐAI TRONG SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ
PHÁT TRIỂN KINH TẾ -XÃ HỘI
1.1 Tình hình sử dụng đất đai ở nước ta
Đất đai là tài nguyên quí giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt và là thành phần quan trọng của
môi trường sống. Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý. Việt Nam
có tổng diện tích tự nhiên là 32.924.061 ha và đang được sử dụng

Diện tích tự nhiên nước tta có quy mô trung bình, xếp thứ 59 trong tổng số 200 nước của
-Đấ nông nghiệp 9.345.346 ha
thế giới, nhưng với dân sốđĐất lâm nghiệngười – thời điểm l0/10/2002) 11.575.429 thứ 13 trên
– ông (80 triệu p đứng hàng ha
thế giới, xếp vào loại “đấ-Đấtậchuyêni dùng Bình quân diện tích tự nhiên trên đầu người rất
1.532.843 ha
t ch t ngườ đông”.
thấp, chỉ bằng 1/7 mức bình quân t ủa thế giới. Theo thống kê, bình quân43ầ1 7 8ười của thế
-Đấ cở 4 đ. u ng ha
-Đất chưa sử dụng 10.027.265 ha
giới là 3,0 ha; Úc là 52,4 ha; Canada là 41,2 ha; Trung Quốc là 0,8 ha và Việt Nam là 0,43
ha/người.
Đất đai có những tính chất đặc trưng, là nguồn tài nguyên có giới hạn về số lượng; có vị
trí cố định trong không gian, không thể di chuyển được theo ý muốn của con người; là tư liệu
sản xuất không gì thay thế được, đặc biệt là ngành nông nghiệp. Đất đai là loại tài nguyên
không tái tạo và nằm trong nhóm tài nguyên hạn chế của Việt Nam. Bình quân đất nông
2
nghiệp trên đầu người chỉ có 1074 m , với 80% làm nông nghiệp do đó bình quân đất nông
2
nghiệp trên 1 lao động chỉ đạt 2446 m . Thực hiện quy định của Luật đất đai năm (1993,
1998, 2001) đến nay đã có 54/61 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, trên 300 huyện và
khoảng 5000 xã, phường đã lập quy hoạch sử dụng đất.
Hiện nay nước ta vẫn đang thuộc nhóm những nước có nền kinh tế kém phát triển, vì
vậy đặc điểm hạn chế của đất đai càng thể hiện rõ và đòi hỏi việc sử dụng đất đai phải dựa
trên những cơ sở lý luận khoa học vững chắc. Sử dụng đất đai một cách khoa học, hợp lý là
nhiệm vụ mang tính cấp bách và lâu dài của nước la. Trong thực tế, một thời gian dài việc sử
dụng đất đai hợp lý chủ yếu hướng vào đất nông nghiệp và từng thời kỳ được thực hiện một
cách phiến diện. Có thời kỳ chủ yếu hướng vào việc mở rộng đất canh tác, với mục tiêu tự túc
lương thực theo lãnh thổ hành chính bằng mọi giá, đôi khi trọng tâm lại hướng vào đổi mới cơ
cấu diện tích gieo trồng với mục tiêu hiệu quả kinh tế… Việc sử dụng đất đai hợp lý là vấn đề
phức tạp, nó chịu ảnh hưởng của nhiều yrếu tố quan trọng khác nhau, về thực chất đây là vấn
đề kinh tế liên quan đến toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Nhiệm vụ đặt ra là sử dụng tối đa quĩ
đất quốc gia để phục vụ phát triển nền kinh tế quốc dân và xã hội, dựa trên nguyên tắc ưu tiên
đất đai cho sản xuất nông nghiệp.

Không phụ thuộc vào hình thái kinh tế – xã hội, để thực hiện quá trình lao động, cần phải
có đủ 3 yếu tố:
Hoạt động hữu ích: chính là lao động hay con người có khả năng sản xuất, có kỹ năng
lao động và biết sử dụng công cụ, phương tiện lao động để sản xuất ra của cải vật chất.
Đối tượng lao động: là đối tượng để lao động.tác động lên trong quá trình lao động.
Tư liệu lao động: là công cụ hay phương tiện lao động được lao động sử dụng để tác
động lên đối tượng lao động.

-Là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh
và quốc phòng.
Thực vậy, trong các điều kiện vật chất cần thiết, đất đai giữ vị trí và có ý nghĩa đặc biệt
quan trọng. Đất đai là điều kiện đầu tiên, là cơ sở cần thiết của mọi quá trình sản xuất; là nơi
tìm ra công cụ lao động, nguyên liệu lao động và là nơi sinh tồn của xã hội loài người.
1.3.2. Vai trò và ý nghĩa
Đất đai là khoảng không gian lãnh thổ cần thiết (điều kiện chung) đối với mọi quá trình
sản xuất trong các ngành kinh tế quốc dân và hoạt động của con người. Nếu hoạt động được.
Nói khác đi – không có đất sẽ không có sản xuất, cũng như không có sự tồn tại của chính con
người.
Vai trò của đất đai với từng ngành rất khác nhau:
a) Trong các ngành phi nông nghiệp
Đất đai giữ vai trò thụ động với chức năng là cơ sở không gian và vị trí để hoàn thiện
quá trình lao động, là kho tàng dự trữ trong lòng đất (các khoáng sản). Quá trình sản xuất và
sản phẩm được tạo ra không phụ thuộc vào đặc điểm, độ phì nhiêu của đất, chất lượng thảm
thực vật và các tính chất tự nhiên có sẵn trong đất.

Qui hoạch sử dụng đất đai là một hiện tượng kinh tế – xã hội thể hiện đồng thời 3 tính
chất:
-Kinh tế (bằng hiệu quả sử dụng đất).
-Kỹ thuật (các tác nghiệp chuyên môn kỹ thuật: điều tra, khảo sát, xây dựng bản đồ,
khoanh định, xử lý số liệu…).
– Pháp chế: (xác nhận tính pháp lý về mục đích và quyền sử dụng đất nhằm đảm bảo sử
dụng và quản lý đất đai theo pháp luật).

-Nghị định số 01/1997/QH-9, Quốc hội khóa 9, kỳ họp thứ 11 (tháng 4/1997) về kế
hoạch sử dụng đất cả nước năm 2000 và đẩy mạnh công tác quy hoạch sử dụng đất các cấp
trong cả nước…
– Ngày 1/10/2001 Chính phủđã ban hành Nghị định 68/2002/NĐ-CP về quy hoạch kế
hoạch sử dụng đất. Nghị định này quy định cụ thể việc lập, xét duyệt và quản lý quy hoạch, kế
hoạch sử dụng đất, đánh dấu một bước phát triển trong việc thực hiện quản lý Nhà nước về
đất đai nói chung và lĩnh vực quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nói riêng.
Do vậy, để quản lý và sử dụng đất đai hợp lý và có hiệu quả nhất cần thiết phải tiến hành
quy hoạch đất đai.
2.2.2. Trách nhiệm lập quy hoạch sử dụng đất đai
Điều 16 Luật đất đai quy định:
-Chính phủ lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai trong cả nước.

Đối tượng của quy hoạch sử dụng đất đai cấp theo lãnh thổ là toàn bộ diện tích tự nhiên
của lãnh thổ. Tuỳ thuộc vào cấp vị lãnh thổ hành chính, quy hoạch sử dụng đất đai theo lãnh
thổ sẽ có nội dung cụ thể, chi tiết khác nhau và được thực hiện theo nguyên tắc: Từ trên
xuống, từ dưới lên, từ toàn cục đến bộ phận, từ cái chung đến cái riêng, từ vĩ mô đến vi mô và
bước sau chỉnh lý bước trước.
Qui hoạch sử dụng đất đai cho các vùng chuyên môn hoá – sản xuất hàng hoá có thể nằm
gọn trong cấp vị lãnh thổ hoặc không trọn vẹn ở một đơn vị hành chính. Do tính chất đặc thù
của sản xuất nông nghiệp, ngoài sản phẩm chuyên môn hoá phải kết hợp phát triển tổng hợp
để xây dựng đầy đủ và hợp lý đất đai.
Qui hoạch sử dụng đất của xí nghiệp là hệ thống biện pháp về tổ chức kinh tế và kỹ thuật
nhằm bố trí, sắp xếp, sử dụng các loại đất, như tư liệu sản xuất một cách hợp lý để tạo ra
nhiều nông sản hàng hoá, đem lại nguồn thu nhập lớn. Nội dung quy hoạch đất đai xí nghiệp
rất đa dạng và phong phú, bao gồm: quy hoạch đất trồng trọt, quy hoạch thuỷ lợi, quy hoạch
giao thông, quy hoạch rừng phòng hộ… quy hoạch sử dụng đất đai của xí nghiệp có thể .tiến
hành trong các vùng sản xuất chuyên môn hoá hoặc có thể độc lập ở ngoài vùng.
Qui hoạch theo ngành: Dựa trên cơ sởđiều tra đánh giá khả năng thích nghi của đất mà
phân cho các ngành sử dụng và định hướng cho người sử dụng đất phù hợp với đặc điểm từng
ngành để có hiệu quả kinh tế cao.
Hiện nay, một số ngành đã triển khai lập quy hoạch sử dụng đất đai của ngành mình,
như: ngành nông nghiệp, giao thông, thuỷ lợi…, nhưng tiến hành còn rất chậm. Hai loại quy
hoạch này liên quan chặt chẽ với nhau. Các ngành tuy có khác nhau về mục đích sử dụng đất,
nhưng đều được phân bố trên cùng một lãnh thổ cụ thể nào đó (tức là trên một lãnh thổ tồn tại
một lúc nhiều ngành). Do đó, tuỳ thuộc vào đặc điểm phân bố lực lượng sản xuất và sự phát
triển các ngành mà mỗi dạng quy hoạch theo lãnh thổ hành chính có thể bao hàm toàn bộ hoặc
một số dạng quy hoạch theo ngành.