[Download] Giáo trình môn học Luật kinh tế – Tải về File Docx, PDF

GIÁO TRÌNH MÔN HỌC
LUẬT KINH TẾ

TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG

NGHỀ: KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP

Ban hành theo Quyết định số 1661/QĐ-CĐNGTVTTWI-ĐT ngày
31/10/2017 của Hiệu trƣởng Trƣờng Cao đẳng GTVT Trung ƣơng I

Hà Nội, 2017

GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: LUẬT KINH TẾ

NGHỀ: KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG

Hà Nội – 2017

LỜI NÓI ĐẦU ……………………………………………………………………………………….. 6
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ LUẬT KINH TẾ .. 7
1. Khái niệm luật kinh tế ………………………………………………………………………….. 7
1.1. Đối tượng, phương pháp điều chỉnh của Luật kinh tế…………………………… 7
1.2. Khái niệm Luật kinh tế …………………………………………………………………… 8
2. Chủ thể của Luật kinh tế ……………………………………………………………………….. 8
2.1. Khái niệm về chủ thể kinh tế …………………………………………………………… 8
2.2. Phân loại chủ thể kinh tế …………………………………………………………………. 9
3. Vai trò của Luật kinh tế đối với nền kinh tế quốc dân ………………………………… 9
3.1. Nguồn của Luật kinh tế…………………………………………………………………… 9
3.2. Vai trò của Luật kinh tế trong quản lý kinh tế …………………………………… 10
CHƯƠNG 2: CHẾ ĐỊNH PHÁP LÝ CỦA CÁC LOẠI HÌNH DOANH
NGHIỆP……………………………………………………………………………………………… 12
1. Chế định pháp lý của doanh nghiệp nhà nước…………………………………………. 12
1.1. Khái niệm doanh nghiệp nhà nước………………………………………………….. 12
1.2. Đặc điểm và vai trò của doanh nghiệp nhà nước ……………………………….. 12
1.3. Thành lập và giải thể DNNN …………………………………………………………. 13
a. Thành lập doanh nghiệp Nhà nước ……………………………………………………. 13
1.4. Tổ chức và quản lý DNNN ……………………………………………………………. 16
1.5. Quyền và nghĩa vụ của DNNN ………………………………………………………. 18
2. Chế định pháp lý về doanh nghiệp tập thể (HTX) …………………………………… 22
2.1. Khái niệm và đặc điểm của HTX ……………………………………………………. 22
2.2. Thành lập và giải thể HTX ……………………………………………………………. 22
2.3. Tổ chức và quản lý HTX ………………………………………………………………. 24
2.4. Quyền và nghĩa vụ của HTX …………………………………………………………. 25
3. Chế định pháp lý về Công ty ……………………………………………………………….. 26
3.1. Địa vị pháp lý của Công ty hợp danh ………………………………………………. 26
3.2. Địa vị pháp lý của Công ty TNHH ………………………………………………….. 28
3.3. Địa vị pháp lý của Công ty Cổ phần ……………………………………………….. 29
4. Chế định pháp lý về doanh nghiệp tư nhân …………………………………………….. 30
4.1. Khái niệm, đặc điểm của doanh nghiệp tư nhân ………………………………… 30
4.2. Thành lập và giải thể doanh nghiệp tư nhân ……………………………………… 31
4.3. Quyền và nghĩa vụ của DN tư nhân ………………………………………………… 32

Luật kinh tế là một trong những môn học không thể thiếu của ngành Kế toán
doanh nghiệp. Thông qua môn học, sinh viên sẽ được tiếp cận những kiến thức cơ bản
trong quản lý kỉnh tế nói chung và trong hoạt động kinh doanh nói riêng, đồng thời rèn
luyện cho người học các kỹ năng xử ly tình huống xảy ra trong thực tế.
Nhằm mục đích từng bước chuẩn hóa giáo trình giảng dạy cho học sinh, sinh viên
ngành nghề kế toán doanh nghiệp, chúng tôi đã biên soạn cuốn giáo trình môn học
“Luật Kinh tế” không những làm tài liệu giảng dạy cho giáo viên khi lên lớp và còn
dùng làm tài liệu tham khảo cho HSSV. Cuốn giáo trình này bao gồm 5 chương:
Chương 1. Những vấn đề lý luận chung về luật Kinh tế
Chương 2. Chế định pháp lý các loại hình doanh nghiệp
Chương 3 Chế định pháp lý về hợp đồng kinh tế
Chương 4,. Chế định pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh tế
Chương 5. Chế định pháp lý về phá sản doanh nghiệp
Mặc dù các tác giả đã có nhiều cố gắng, song do trình độ và thời gian có hạn chắc
chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Mong nhận được những ý kiến đóng góp để
giáo trình hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!.

1. Khái niệm luật kinh tế
1.1. Đối tượng, phương pháp điều chỉnh của Luật kinh tế
a. Đối tượng điều chỉnh:
Đối tượng điều chỉnh của luật kinh tế là những quan hệ kinh tế do luật kinh tế tác động
vào bao gồm:
* Nhóm quan hệ quản lý kinh tế
Là quan hệ phát sinh trong quá trình quản lý kinh tế giữa các cơ quan quản lý nhà nước về
kinh tế với các chủ thể kinh doanh
+ Đặc điểm của nhóm quan hệ này:
Quan hệ quản lý kinh tế phát sinh và tồn tại giữa các cơ quan quản lý và các cơ quan bị
quản lý (Các chủ thể kinh doanh) khi các cơ quan quản lý thực hiện chức năng quản lý của
mình
Chủ thể tham gia quan hệ này ở vào vị trí bất đẳng (Vì quan hệ này hình thành và được
thực hiện dựa trên nguyên tắc quyền uy phục tùng)
Cơ sở pháp lý: Chủ yếu thông qua các văn bản pháp lý do các cơ quan quản lý có thẩm
quyền ban hành.
* Quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình kinh doanh giữa các chủ thể kinh doanh với
nhau
– Đây là những quan hệ kinh tế thường phát sinh do thực hiện hoạt động sản xuất, hoạt
động tiêu thụ sản phẩm hoặc thực hiện các hoạt động dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích
sinh lời.
Trong hệ thống các quan hệ kinh tế thuộc đối tượng điều chỉnh của luật kinh tế, nhóm
quan hệ này là nhóm quan hệ chủ yếu, thường xuyên và phổ biến nhất.
– Đặc điểm:
Chúng phát sinh trực tiếp trong quá trình kinh doanh nhằm đáp ứng các nhu cầu kinh
doanh của các chủ thể kinh doanh
Chúng phát sinh trên cơ sở thống nhất ý chí của các bên thông qua hình thức pháp lý là
hợp đồng kinh tế hoặc những thoả thuận.
Chủ thể của nhóm quan hệ này chủ yếu là các chủ thể kinh doanh thuộc các thành phần
kinh tế tham gia vào quan hệ này trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng và các bên cùng có lợi.
Nhóm quan hệ này là nhóm quan hệ tài sản – quan hệ hàng hoá- tiền tệ
Quan hệ kinh tế phát sinh trong nội bộ một số doanh nghiệp
Là các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh giữa tổng công ty,
tập đoàn kinh doanh và các đơn vị thành viên cũng như giữa các đơn vị thành viên trong nội bộ
tổng công ty hoặc tập đoàn kinh doanh đó với nhau..
Cơ sở pháp lý : Thông qua nội quy, quy chế, điều lệ, cam kết.

2.2. Phân loại chủ thể kinh tế
– Nếu căn cứ vào chức năng hoạt động của chủ thể luật kinh tế gồm:
– Cơ quan có chức năng quản lý kinh tế: Đây là những cơ quan nhà nước trực tiếp thực
hiện chức năng quản lý kinh tế , gồm cơ quan quản lý có thẩm quyền chung, cơ quan quản lý
có thẩm quyền riêng.
– Các đơn vị có chức năng sản xuất kinh doanh trong đó gồm các doanh nghiệp thuộc các
thành phần kinh tế và cả cá nhân được phép kinh doanh, nhưng chủ yếu là các doanh nghiệp
– Nếu căn cứ vào vị trí, vai trò và mức độ tham gia vào các quan hệ luật kinh tế thì có các
chủ thể sau:
+ Chủ thể chủ yếu và thường xuyên của luật kinh tế. Đó là các doanh nghiệp bởi vì trong
nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo cơ chế thị trường của nước ta, các doanh nghiệp
được thành lập với mục đích chủ yếu là tiến hành các hoạt động kinh doanh. Sự tồn tại của
chúng gắn liền với hoạt động kinh doanh, vì thế chúng thường xuyên tham gia vào các quan hệ
kinh tế. Tức là sự tham gia vào các quan hệ kinh tế của các doanh nghiệp thể hiện tính phổ
biến, tính liên tục và phạm vi rộng rãi.
+ Chủ thể không thường xuyên của luật kinh tế. Đó là những cơ quan hành chính sự
nghiệp như trường học, bệnh viện, viện nghiên cứu và các tổ chức xã hội trong quá trình hoạt
động cũng ký kết hợp đồng kinh tế để phục vụ cho hoạt động chính của đơn vị. Sự tham gia
vào các quan hệ do luật kinh tế điều chỉnh của các tổ chức này là không thường xuyên liên tục
do đó chúng không phải là chủ thể, thường xuyên chủ yếu của luật kinh tế.

3. Vai trò của Luật kinh tế đối với nền kinh tế quốc dân
3.1. Nguồn của Luật kinh tế
Nguồn của Luật Kinh tế bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật chưa đựng các quy
phạm pháp luật xác định địa vị pháp lí cho thương nhân và điều chỉnh các hoạt động thương
mại của thương nhân và giải quyết tranh chấp thương mại giữa họ.
a. Văn bản quy phạm pháp luật:
– Hiến pháp năm 2013
– Bộ luật dân sự năm 2015
– Hệ thống văn bản luật thuộc lĩnh vực kinh tế:

– Năm là, bằng pháp luật, Nhà nước có thể khuyến khích hay hạn chế sự phát triển của một
ngành kinh tế, một lĩnh vực kinh tế, một địa phương nào đó, một vùng lãnh thổ nào đó, góp
phần thực hiện chính sách phát triển kinh tế đồng đều, hài hòa ở nước ta.
* Quản lý của nhà nước đối với hoạt động kinh doanh thông qua Luật kinh tế
– Ban hành, phô biến, tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật về hoạt động kinh doanh.
– Tổ chức đăng ký kinh doanh, hướng dần việc đăng ký kinh doanh đảm bảo thực hiện
chiến lược, quy hoạch và kế hoạch định hướng phát triển kinh tế – xã hội.
– Tổ chức thực hiện và quản lý đào tạo. bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao phẩm chất đạo đức
kinh doanh cho người quản lý doanh nghiệp, phẩm chất chính trị, đạo đức, nghiệp vụ cho cán
bộ quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp, đào tạo và xây dụng đội ngũ công nhân lành nghề.
– Thực hiện chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp theo định hướng và mục tiêu của chiến
lược, quy hoạch và kê hoạch phát triển kinh tê – xã hội
– Kiểm tra thanh tra doanh nghiệp, giám sát hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thông
qua chế độ báo cáo tài chính định kỳ và các báo cáo khác.

Mục tiêu:
– Mô tả được mô hình kinh doanh tập trung phổ biến hiện nay là các doanh nghiệp.
– Trình bày được quy định pháp lý về các loại hình doanh nghiệp.
– Phân biệt được sự khác nhau giữa các loại hình doanh nghiệp
– Trung thực, nghiêm túc trong nghiên cứu
Nội dung chƣơng:

1. Chế định pháp lý của doanh nghiệp nhà nƣớc
1.1. Khái niệm doanh nghiệp nhà nước
– Doanh nghiệp Nhà nước là tổ chức kinh tế do Nhà nước đầu tư vốn, thành lập và tổ chức
quản lý, hoạt động kinh doanh hay hoạt động công ích nhằm thực hiện các mục tiêu kinh tế xã
hội do Nhà nước giao. Doanh nghiệp Nhà nước có tư cách pháp nhân, có quyền và nghĩa vụ
dân sự, tự chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động kinh doanh trong phạm vi vốn do doanh
nghiệp quản lý.
– Doanh nghiệp Nhà nước có tên gọi, có con dấu riêng và có trụ sở chính trên lãnh thổ Việt
Nam.

1.2. Đặc điểm và vai trò của doanh nghiệp nhà nước
a. Đặc điểm
* Là tổ chức kinh tế do Nhà nước đầu tư vốn và trực tiếp thành lập.
– Doanh nghiệp Nhà nước đều do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trực tiếp ký quyết định
thành lập khi thấy việc thành lập Doanh nghiệp là cần thiết. Việc thành lập doanh nghiệp Nhà
nước dựa trên nguyên tắc chỉ thành lập theo những ngành, lĩnh vực then chốt, xương sống của
nền kinh tế dựa trên những đòi hỏi thực tiễn của nền kinh tế thời điểm dó và chủ trương của
Đảng và ngành nghề lĩnh vực đó.
– Doanh nghiệp Nhà nước do Nhà nước đầu từ vốn nên nó thuộc sở hữu Nhà nước, tài sản
của doanh nghiệp Nhà nước là một bộ phận của tài sản Nhà nước. Doanh nghiệp Nhà nước sau
khi được thành lập là một chủ thể kinh doanh, tuy nhiên chủ thể kinh doanh này không có
quyền sở hữu đối với tài sản trong doanh nghiệp mà chỉ là người quản lý tài sản và kinh doanh
trên cơ sở sở hữu của Nhà nước. Nhà nước giao vốn cho doanh nghiệp, doanh nghiệp phải chịu
trách nhiệm trước Nhà nước về việc bảo toàn và phát triển vốn mà Nhà nước giao.
– Doanh nghiệp Nhà nước do Nhà nước tổ chức quản lý và hoạt động theo mục tiêu kinh tế
xã hội do Nhà nước giao.
Nhà nước quản lý doanh nghiệp Nhà nước thông qua cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm
quyền theo phân cấp của Chính phủ. Bao gồm những nội dung sau:
Nhà nước quy định mô hình cơ cấu tổ chức quản lý trong từng loại doanh nghiệp Nhà
nước phù hợp với quy mô của nó.
Những quy định chức năng nhiệm vụ quyền hạn của các cơ cấu tổ chức trong doanh
nghiệp Nhà nước như hội đồng quản trị, Tổng giám đốc…
Những quy định thẩm quyền trình tự thủ tục của việc bổ nhiệm miễn nhiệm khen thưởng
kỷ luật các chức vụ quan trọng của doanh nghiệp như chủ tịch Hội đồng quản trị.
– Hoạt động của doanh nghiệp chịu sự chi phối của nhà nước về mục tiêu kinh tế xã hội do
nhà nước giao.
Nếu Nhà nước giao cho doanh nghiệp Nhà nước nào thực hiện hoạt động kinh doanh thì

1.3. Thành lập và giải thể DNNN
a. Thành lập doanh nghiệp Nhà nước
Thủ tục thành lập doanh nghiệp Nhà nước phải được tiến hành theo các bước sau:
* Bước 1: Đề nghị thành lập doanh nghiệp.
– Người đề nghị thành lập doanh nghiệp Nhà nước: Phải là người đại diện cho quyền lợi
của chủ sở hữu là Nhà nước để xác định nên đầu tư vốn vào lĩnh vực nào, quy mô ra sao để có
hiệu quả nhất và đạt được mục tiêu kinh tế xã hội do Nhà nước đề ra.
– Luật doanh nghiệp Nhà nước điều 14 khoản 1 quy định: Người đề nghị thành lập doanh
nghiệp Nhà nước là “thủ trưởng cơ quan sáng lập”.
Nghị định 50/CP quy định cụ thể là:
– Bộ trưởng các Bộ, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thủ trưởng cơ quan trực thuộc Chính
phủ, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, HĐQT Tổng công ty Nhà nước là
người đề nghị thành lập doanh nghiệp Nhà nước theo quy hoạch phát triển của ngành, địa
phương hoặc Tổng công ty mình.
– Chủ tịch UBND quận, huyện, thành phố, thị xã trực thuộc tỉnh là người đề nghị thành lập
các doanh nghiệp công ích hoạt động trên phạm vi địa bàn của mình.
– Người đề nghị thành lập doanh nghiệp Nhà nước phải tổ chức thực hiện các thủ tục đề
nghị thành lập doanh nghiệp nhà nước. Cụ thể là : phải lập và gửi hồ sơ đề nghị đến người có
quyền quyết định thành lập doanh nghiệp Nhà nước.

1.4. Tổ chức và quản lý DNNN
a. Mô hình tổ chức
* Mô hình trong doanh nghiệp có Hội đồng quản trị:
Chức năng thành phần và chế độ làm việc của Hội đồng quản trị:
– Chức năng: Hội đồng quản trị là đại diện cho quyền sở hữu của nhà nước tại doanh nghiệp
nên luật quy định: “Hội đồng quản trị thực hiện chức năng quản lý hoạt động của Tổng công ty
chịu trách nhiệm về sự phát triển của Tổng công ty theo nhiệm vụ Nhà nước giao”.
+ Thành phần: Gồm Chủ tịch, Tổng giám đốc (Giám đốc) và các thành viên khác.
+ Thành viên của Hội đồng quản trị do Thủ trưởng cơ quan quyết định thành lập doanh
nghiệp người bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật.
+ HĐQT có từ 5 đến 7 thành viên gồm các thành viên chuyên trách – thành viên kiêm
nhiệm.
+ Thành viên bắt buộc chuyên trách: Chủ tịch HĐQT, TGĐ, trưởng ban kiểm soát.
+ Thành viên kiêm nhiệm: Là các chuyên gia về ngành KT- kỹ thuật tài chính, quản trị kinh
doanh, Luật…
+ (Để phân biệt rõ ràng chức năng quản lý của HĐQT và chức năng điều hành của TGĐ
đồng thời tránh sự tuỳ tiện độc đoán của một người) nên luật quy định: Chủ tịch HĐQT không
kiêm Tổng giám đốc hoặc Giám đốc.
+ Nhiệm kỳ của thành viên HĐQT là 5 năm và có thể được bổ nhiệm lại.
– Chế độ làm việc của HĐQT.
+ Hội đồng quản trị làm việc theo chế độ tập thể. Mọi vấn đề liên quan đến nhiệm vụ quyền
hạn của HĐQT được xem xét và giải quyết tại các phiên họp của HĐQT. Hội đồng quản trị họp
thường kỳ theo hàng quý. Có thể họp bất thường để giải quyết những vấn đề cấp bách khi Chủ
tịch HĐQT, TGĐ, trưởng ban kiểm soát hoặc trên 50% số thành viên HĐQT đề nghị. Các cuộc
họp của HĐQT chỉ hợp lệ khi có ít nhất 2/3 tổng số thành viên có mặt
+ HĐQT chỉ đạo doanh nghiệp bằng các nghị quyết, quyết định. Các văn bản này chỉ có
hiệu lực khi có trên 50% tổng số thành viên của HĐQT biểu quyết tán thành. Thành viên
HĐQT có quyền bảo lưu ý kiến của mình. Nghị quyết, quyết định của HĐQT có tính bắt buộc
thi hànhđối với toàn doanh nghiệp.
– Tổng giám đốc (giám đốc):

1.5. Quyền và nghĩa vụ của DNNN
a. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp nhà nước đối với tài sản và vốn nhà nước giao
cho doanh nghiệp
* Quyền :
– Nhà nước giao vốn và tài sản của Nhà nước cho doanh nghiệp Nhà nước để doanh nghiệp
Nhà nước tiến hành hoạt động kinh doanh hay hoạt động công ích nhằm thực hiện các mục tiêu
kinh tế – xã hội, nhưng Nhà nước không giao quyền sở hữu cho doanh nghiệp mà chỉ giao
quyền quản lý tài sản cho doanh nghiệp. Do vậy, doanh nghiệp Nhà nước chỉ có quyền quản lý
tài sản mà không có quyền sở hữu đối với tài sản. Quyền quản lý tài sản của doanh nghiệp Nhà
nước là quyền của doanh nghiệp Nhà nước trong việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản
của Nhà nước giao cho trong phạm vi luật định phù hợp với mục đích hoạt động và nhiệm vụ
thiết kế của doanh nghiệp.
– Tuỳ theo chức năng nhiệm vụ của doanh nghiệp mà doanh nghiệp có những quyền nhất
định đối với tài sản của Nhà nước.
– Doanh nghiệp Nhà nước hoạt động kinh doanh có quyền chuyển nhượng, cho thuê, cầm
cố, thế chấp tài sản thuộc quyền quản lý của doanh nghiệp, trừ những thiết bị nhà xưởng quan
trọng theo quy định của Chính phủ phải được cơ quan quản lý có thẩm quyền cho phép. Điều
đó có nghĩa là doanh nghiệp Nhà nước hoạt động kinh doanh có quyền rộng rãi trong việc định
đoạt tài sản của Nhà nước.
– Doanh nghiệp Nhà nước hoạt động công ích thì chỉ được thực hiện quyền chuyển nhượng,
cho thuê, cầm cố, thế chấp tài sản khi được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép. Như
vậy, quyền định đoạt tài sản của doanh nghiệp nhà nước hoạt động công ích bị hạn chế hơn so