[Download] Áp dụng nghiên cứu định tính cho các nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị – lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn – Tải về File Word, PDF
Áp dụng nghiên cứu định tính cho các nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị – lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn
Áp dụng nghiên cứu định tính cho các nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị – lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn
Nội dung Text: Áp dụng nghiên cứu định tính cho các nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị – lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn
Bài viết này giới thiệu nghiên cứu định tính và các phương pháp chính để áp dụng trong các công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực quản trị. Bài viết trình bày các bước thực hiện một nghiên cứu định tính áp dụng hướng tiếp cận “lý thuyết nổi lên từ dữ liệu – grounded theory”
Nội dung
Áp dụng nghiên cứu định tính cho các nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị – lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn
Mô tả tài liệu
Nội dung Text: Áp dụng nghiên cứu định tính cho các nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị – lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN – CHUYÊN ĐỀ QUẢN LÝ KINH TẾ
ÁP DỤNG NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH
CHO CÁC NGHIÊN CỨU TRONG LĨNH VỰC QUẢN TRỊ
– LÝ THUYẾT VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
Cao Quốc Việt1, Nguyễn Thị Bích Châm2
Bạch Ngọc Hoàng Ánh3TÓM TẮT
Xuất phát từ những khó khăn của học viên khi
Title: Using qualitative research to thực hiện phương pháp nghiên cứu định tính trong
study in the field of management: các luận văn, luận án và các công trình nghiên cứu
from theory to practical experience khoa học; bài viết này giới thiệu nghiên cứu định tính
và các phương pháp chính để áp dụng trong các công
Từ khóa: Nghiên cứu định tính, lý
trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực quản trị. Bài
thuyết nổi lên từ dữ liệu, grounded viết trình bày các bước thực hiện một nghiên cứu định
theory tính áp dụng hướng tiếp cận “lý thuyết nổi lên từ dữ
Keywords: Qualitative research, liệu – grounded theory”. Đây là hướng tiếp cận phổ
biến được các nhà nghiên cứu sử dụng để khám phá
qualitative research
và điều chỉnh mô hình nghiên cứu đề xuất.
Lịch sử bài báo:
Ngày nhận bài: 25/11/2020; ABSTRACT
Ngày nhận kết quả bình duyệt: Based on students’ difficulties when performing
2/12/2020; qualitative research methods in dissertations, theses
Ngày chấp nhận đăng bài: 10/12/2020. as well as research papers; our article introduces
qualitative research and main methods to apply in
Tác giả:
research related to management. The paper presents
1,2 Trường Đại học Kinh tế TP. HCM
steps for conducting a qualitative research, using the
3 Trường Đại học Yersin Đà Lạt. approach called ‘’grounded theory”. This is a common
approach, used by researchers in order to explore and
Email: hoanganhbachngoc@yahoo.com
adjust the proposed research model.I. Đặt vấn đề chưa từng thực hiện một cuộc phỏng vấn sâu
1. Giới thiệu chung hay thảo luận nhóm nào. Một số học viên
chưa biết tại sao phải thực hiện nghiên cứu
Nghiên cứu định tính xuất hiện khá
định tính, chưa biết qui trình xử lý dữ liệu
thường xuyên trong các luận văn thạc sĩ,
định tính, không thể giải thích vì sao có được
luận án tiến sĩ và cả các bài báo công bố trên
số lượng mẫu thu thập như đã báo cáo. Vì
tạp chí khoa học trong nước thời gian qua.
vậy kết quả nghiên cứu định tính không dựa
Các kết quả nghiên cứu định tính xuất hiện
trên dữ liệu đáng tin cậy và giá trị. Một số bài
theo một qui trình lặp lại gần như giống nhau
báo công bố trong nước cũng trình bày kết
giữa các nghiên cứu. Một số học viên chưa
quả nghiên cứu định tính khá sơ sài.
biết cách thực hiện nghiên cứu định tính,Tập 8 (12/2020) 3
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN – CHUYÊN ĐỀ QUẢN LÝ KINH TẾ
Với mục đích giúp người đọc hiểu thấu hiểu vấn đề của con người và xã hội thông
đáo hơn vấn đề này, trong các nội dung tiếp qua các nhóm và các cá nhân. Theo Creswell
theo, hệ thống các phương pháp nghiên cứu (2007), năm hướng tiếp cận trong nghiên
sẽ được trình bày sơ lược bao gồm phân biệt cứu định tính đó là: Nghiên cứu tường thuật
nghiên cứu định tính và định lượng; năm (Narrative research); Hiện tượng học
hướng tiếp cận trong nghiên cứu định tính. (Phenomenology); Dân tộc học
Phần trọng tâm của bài viết nằm ở phần áp (Ethnography); Nghiên cứu tình huống
dụng phương pháp GT theo trường phái (Case Study) và Lý thuyết “từ dữ liệu”
Straussian để xây dựng và phát triển mô (Grounded Theory). Một hướng tiếp cận mới
hình lý thuyết cho nghiên cứu định lượng. trong nghiên cứu định tính có tên gọi
Netnography do (Kozinets, 2002, 2010,
2. Hệ thống các phương pháp nghiên cứu
2015) đề xuất và sáng lập.
Nghiên cứu định lượng và nghiên
Hướng tiếp cận theo nghiên cứu tường
cứu định tính
thuật “bắt đầu với những trải nghiệm đã
Nghiên cứu định lượng đứng trên nền diễn ra trong cuộc sống và những câu
tảng của phương pháp suy diễn (deductive)1 chuyện được kể bởi các nhân vật” (Creswell
trong phương pháp nghiên cứu khoa học. 2007, tr.54). Hướng tiếp cận này, theo
Chính vì vậy, “nghiên cứu định lượng Creswell, được xuất phát từ các lĩnh vực
thường được dùng để kiểm định lý thuyết như văn chương, lịch sử, nhân loại học
khoa học”(Nguyễn Đình Thọ, 2013, tr.134) (anthropology), xã hội học, ngôn ngữ xã hội
hoặc “kiểm định các lý thuyết mục tiêu thông học (sociolinguistics), giáo dục học và tâm lý
qua việc xác định mối quan hệ giữa các học). Hướng thứ hai nghiên cứu hiện tượng
biến…” (Creswell, 2009, tr.4). Nghiên cứu học là dạng tổng quát hơn của nghiên cứu
định lượng sẽ và chỉ được thực hiện nếu tường thuật. Những kinh nghiệm sống của
như lý thuyết khoa học vừa được khám phá, nhiều cá nhân được mô tả dưới một “khái
đề xuất hoặc lý thuyết còn nhiều tranh luận niệm” hay một “hiện tượng”; mục đích của
(còn nhiều kết quả mâu thuẫn, không đồng nhà hiện tượng học là mô tả hiện tượng ở
thuận) giữa các nhà nghiên cứu khác nhau; mức độ tổng quát so với từng trải nghiệm
ngoài ra lý thuyết cần kiểm định phải gắn của cá nhân riêng lẽ; nghiên cứu hiện tượng
liền với thực tiễn thị trường (các vấn đề học rất phổ biến trong các ngành khoa học
đang nổi lên từ thị trường cần nghiên cứu). xã hội, khoa học sức khỏe, xã hội học, tâm lý
Ngược lại, nghiên cứu định tính đứng học, giáo dục học (Creswell, 2007). Nghiên
trên nền tảng của qui trình qui nạp cứu dân tộc học là hướng tiếp cận thứ ba
(inductive) trong phương pháp nghiên cứu trong nghiên cứu định tính. Theo hướng
khoa học. Creswell (2009) cho rằng nghiên tiếp cận này “nhà nghiên cứu mô tả và diễn
cứu định tính mang ý nghĩa khám phá, tìm giải các kiểu mẫu giá trị đã được học hỏi và1 Để hiểu rõ hơn về qui trình suy diễn và qui Hoặc Creswell, J., 2007. Qualitative inquiry
nạp, độc giả nên đọc thêm: Nguyễn Đình Thọ., and research design: Choosing among five
2013. Giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa approaches 2nd ed., Thousand Oaks, CA: Sage
học trong kinh doanh tái bản lần 2., Hồ Chí Minh:
NXB. Tài Chính
Tập 8 (12/2020) 4 - TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN – CHUYÊN ĐỀ QUẢN LÝ KINH TẾ
chia sẻ, các hành vi, các niềm tin và ngôn ngữ Theo Cooney (2010), có hai hướng
của một nhóm người cùng chia sẻ chung một tiếp cận phương pháp GT. Theo hướng
nền văn hóa” (Harris, 1968 dẫn từ Creswell, nguyên thủy (pure grounded theory),
2007, tr.68). Nhà dân tộc học sẽ tìm hiểu ý những người theo đuổi trường phái này sẽ
nghĩa của hành vi, ngôn ngữ, và mối tương tiếp cận các nguồn thông tin (dữ liệu), khai
tác giữa các cá nhân trong nhóm văn hóa phá nó và xây dựng lý thuyết mà không để
này; dân tộc học được sử dụng trong lĩnh một lý thuyết nào trước đó dẫn dắt và “lý
vực nhân loại học (anthropology), xã hội thuyết sẽ nổi lên từ quá trình thu thập và
học. Nghiên cứu tình huống (case study) là phân tích dữ liệu” (Saunders & cộng sự.
dạng thứ 4 trong nghiên cứu định tính mà 2009, tr.521). Đây chính là hướng tiếp cận
nhà nghiên cứu khám phá (vấn đề) ở một định tính theo trường phái Glaserian. Nếu
hay một số trường hợp thông qua quan sát, như năm 1967, cả Glaser và Strauss cùng
phỏng vấn, các tài liệu và các báo cáo nói lên vai trò không quan trọng của lý
(Creswell 2007, Dul & Hak 2008, thuyết khi thực hiện nghiên cứu định tính
Eisenhardt 1989). Nghiên cứu tình huống thì sau đó hai mươi năm, Strauss (1987),
được áp dụng phổ biến trong các lĩnh vực Heath (2006) lại cho rằng lý thuyết đóng
như tâm lý học, dược, luật, khoa học chính một vai trò rất quan trọng trong nghiên
trị, giáo dục học (Creswell, 2007), quản trị cứu định tính. Điều này có nghĩa là nhà
(Dul & Hak, 2008), marketing (Woodside, nghiên cứu phải tổng hợp thật kỹ, thật sâu
2010), kinh doanh và kinh tế học (Yin, lý thuyết trước khi thực hiện nghiên cứu
2003). Ngoài mục đích xây dựng lý thuyết, định tính.
nghiên cứu tình huống còn được sử dụng để
Theo tổng kết của Nguyễn Văn
kiểm định lý thuyết (Eisenhardt, 1989).
Thắng, (2013, tr.117), nghiên cứu định
Cuối cùng là hướng tiếp cận “lý thuyết tính có thể có bốn mục tiêu chính: Mục tiêu
nổi lên từ dữ liệu” (Grounded Theory, GT) thứ nhất là “xây dựng lý thuyết – mô hình”,
trong nghiên cứu định tính. Đây là hướng mục tiêu thứ hai “giúp hiểu sâu hơn bản
tiếp cận được trình bày chi tiết ở bài báo cáo chất vấn đề”, mục tiêu số ba “giúp kiểm
này. Hướng tiếp cận GT được sử dụng phổ định sơ bộ sự phù hợp của mô hình
biến trong các lĩnh vực như xã hội học và/hoặc thước (thang) đo” và mục tiêu
(Glaser & Strauss, 2006); tâm lý học, giáo cuối cùng “giải thích cho các kết quả
dục học (J. Creswell, 2007); kinh doanh và nghiên cứu định lượng”. Những nhà
marketing (Goulding 2002, 2005). Nhà nghiên cứu hàn lâm thuần túy hoặc loại III
nghiên cứu tiếp cận hướng GT sẽ khám phá muốn xây dựng một lý thuyết mới, chưa có
các vấn đề đang tồn tại trong lĩnh vực của ai từng thực hiện có thể sẽ theo đuổi mục
họ. Chính những vấn đề này một khi được tiêu thứ nhất, thứ hai và họ có thể chọn lựa
khai phá sẽ “chuyển hóa” thành lý thuyết trường phái Glasserian hoặc Straussian.
dưới “tư duy” của các nhà khoa học. Đây Mục tiêu số ba sẽ hỗ trợ tốt cho các nghiên
cũng chính là quan điểm “lý thuyết được xây cứu lặp lại loại I và II. Cuối cùng, nghiên
dựng từ dữ liệu” do hai nhà xã hội học cứu định tính còn có mục tiêu “giải thích
Glaser và Strauss đặt nền móng. cho kết quả của nghiên cứu định lượng”.Tập 8 (12/2020) 5
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN – CHUYÊN ĐỀ QUẢN LÝ KINH TẾ
II. Quy trình nghiên cứu định tính sử Nếu nhà nghiên cứu chưa có kinh
dụng phương pháp GT nghiệm nghiên cứu định tính, cách tốt nhất
2.1 Bước 1: Chuẩn bị là chuẩn bị trước bảng câu hỏi xoay quanh
chủ đề nghiên cứu và nội dung phải tương
– Xác định mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi
đồng cũng như bám sát câu hỏi nghiên cứu.
nghiên cứu
Sau đó, tùy trong từng tình huống mà nhà
– Xác định các cơ sở lý thuyết phù hợp nghiên cứu có thể khai thác sâu hơn người
– Xây dựng bảng câu hỏi bán cấu được phỏng vấn. Trong nhiều trường hợp,
trúc/cấu trúc nhà nghiên cứu muốn thảo luận với nhóm
Trong bước 1, nhà nghiên cứu trước phỏng vấn về sự rõ ràng của các thang đo có
hết phải xác định mục tiêu nghiên cứu của sẵn (trường hợp nghiên cứu lặp lại sử dụng
mình. Nếu nhà nghiên cứu muốn đi từ dữ các thang đo đã có trên các thị trường khác).
liệu để xây dựng một lý thuyết mới, mục Nhà nghiên cứu nên chuẩn bị thêm một
tiêu số 1 (xây dựng mô hình, giả thuyết) có bảng hỏi bao gồm các thang đo để người
thể vận dụng trong trường hợp này. Nếu được phỏng vấn đọc và cho nhận xét của họ.
nhà nghiên cứu muốn thực hiện nghiên cứu 2.2 Bước 2: Tiến hành thực hiện
lặp lại mở rộng, mục tiêu số 1, số 2 và số 3 – Lựa chọn kỹ thuật phỏng vấn: Phỏng
có thể áp dụng. vấn tay đôi, thảo luận nhóm
Các dạng mẫu câu hỏi nghiên cứu trong – Xác định đối tượng tham gia
nghiên cứu định tính thường thể hiện ở
– Dự kiến mẫu tham gia
dạng mở với từ khóa bắt đầu bằng Cái gì, Ở
đâu, Như thế nào, Tại sao hoặc Ai. Cái gì, – Lập kế hoạch phỏng vấn (Thư mời
Như thế nào và Tại sao là ba từ phổ biến phỏng vấn, chủ đề, thời gian, địa điểm, ngân
nhất khi đặt câu hỏi nghiên cứu trong sách…)
nghiên cứu định tính. – Các công cụ cần thiết (mẫu biểu ghi
Từ câu hỏi nghiên cứu, nhà nghiên cứu chép, máy ghi âm, máy ghi hình), người hỗ trợ
sẽ chuyển hóa thành câu hỏi điều tra dưới – Thực hiện phỏng vấn và xử lý các tình
dạng bảng câu hỏi phỏng vấn/thảo luận huống trong quá trình thực hiện
nhóm. Không có bất kỳ định dạng mẫu nào Việc lựa chọn kỹ thuật phỏng vấn nào
cho bảng câu hỏi trong nghiên cứu định tùy thuộc vào chủ đề nghiên cứu và đối
tính. Khi tiến hành nghiên cứu định tính, tượng phỏng vấn. Ví dụ, một nhà nghiên
chúng ta cần phải phỏng vấn đối tượng cứu muốn nghiên cứu chủ đề “khám phá
tham gia bằng các câu hỏi mở/đóng. quá trình xây dựng và hình thành chiến lược
Saunders & cộng sự (2009) cho rằng nhà kinh doanh quốc tế của các công ty thủy sản
nghiên cứu có thể không cần phải chuẩn bị khu vực đồng bằng sông Cửu long”, đối
trước bảng hỏi, khi tiếp xúc với đối tượng tượng phỏng vấn phải là những người chịu
phỏng vấn nhà nghiên cứu sẽ để họ tự do trách nhiệm xây dựng và thực hiện chiến
trả lời về các sự kiện, hành vi hoặc niềm tin lược của các công ty. Họ có thể là Tổng giám
của họ liên quan đến các chủ đề; hoặc nhà đốc hoặc giám đốc phụ trách chiến lược…
nghiên cứu chuẩn bị trước bảng câu hỏi Rất khó cho nhà nghiên cứu thực hiện qua
nhưng linh hoạt điều chỉnh bổ sung trong kỹ thuật thảo luận nhóm vì các lý do như các
lúc phỏng vấn (đây gọi là bảng câu hỏi bán công ty rất ngại chuyện chia sẻ chiến lược
cấu trúc – semi questionnaire). kinh doanh vì có thể họ đang là đối thủ cạnhTập 8 (12/2020) 6
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN – CHUYÊN ĐỀ QUẢN LÝ KINH TẾ
tranh của nhau, họ cũng không có nhiều Trong quá trình phỏng vấn, ghi âm, ghi
thời gian để nhà nghiên cứu có thể tập hợp hình là các công cụ hết sức hữu ích vì nhà
lại một nhóm để thảo luận. Như vậy, cách nghiên cứu cần phải chuyển tải các băng ghi
thức khả thi hơn là phỏng vấn tay đôi, lúc âm, ghi hình sang văn bản để thực hiện mã
này nhà nghiên cứu có thể hẹn gặp riêng ở hóa và xử lý. Đôi khi, một số đáp viên không
văn phòng làm việc của họ để thực hiện muốn ghi âm cũng như ghi hình, do đó nhà
phỏng vấn.
nghiên cứu cần chuẩn bị phương án thay
Mẫu trong nghiên cứu định tính là mẫu thế. Kinh nghiệm là nhà nghiên cứu phải
phi xác suất, kích cỡ mẫu phụ thuộc vào luyện kỹ năng tốc ký thật tốt để làm thế nào
trạng thái bão hòa thông tin. Vì vậy, nhà
có thể tóm lược hết các ý mà người được
nghiên cứu không thể biết trước được cần
phỏng vấn trả lời. Một kinh nghiệm nữa là
bao nhiêu đối tượng phỏng vấn cho nghiên
đôi lúc nhà nghiên cứu phải thuê người hỗ
cứu. Điều quan trọng nhất ở đây là làm sao
nhà nghiên cứu có thể biết được điểm “bão trợ. Có thể thuê hai, ba người tùy vào ngân
hòa thông tin”. Đây chính là cách thức lấy sách nhưng người hỗ trợ phải có kỹ năng
mẫu dựa theo lý thuyết (theoretical tốc ký thật tốt để lưu lại các thông tin thu
sampling). Theo Charmaz (2006, tr.96) “lấy thập vào nhật ký phỏng vấn.
mẫu theo lý thuyết nghĩa là tìm kiếm dữ liệu Trong nhiều trường hợp, người được
thích hợp để phát triển lý thuyết đang nổi phỏng vấn quá kiệm lời vì có thể chủ đề
lên, mục đích chính của lấy mẫu theo lý nghiên cứu quá nhạy cảm (ví dụ như hỏi
thuyết là để xây dựng và hoàn thiện các
quan điểm của họ về phong cách lãnh đạo
“thành phần” cấu thành nên lý thuyết. Bạn
của cấp trên hay về chất lượng cuộc sống
thực hiện lấy mẫu theo lý thuyết để phát
trong công việc…), hoặc người phỏng vấn tỏ
triển các nội dung của các thành phần cho
đến khi không còn nội dung mới nào nổi lên”. thái độ khó chịu, không hợp tác. Nhà nghiên
Các “thành phần” ở đây chính là các “khái cứu cần khéo léo tôn trọng ý kiến của họ,
niệm”, lý thuyết được xây dựng dựa trên không được ép buộc họ phải hoàn thành
mối quan hệ giữa các “khái niệm”, như vậy cuộc phỏng vấn.
điểm dừng của thông tin là điểm mà nhà 3.3 Bước 3: Phân tích dữ liệu và tổng
nghiên cứu nhận thấy không còn nội dung hợp kết quả
nào của các khái niệm nổi lên. Ở nội dung
Bước này diễn ra thông qua các nội
tiếp theo (bước 3) chúng tôi sẽ phân tích
dung chi tiết như sau:
điều này kỹ hơn qua một nghiên cứu cụ thể
của nhóm tác giả (Kim &cộng sự (2009)) – Văn bản hóa các nội dung phỏng vấn
Trước khi thực hiện phỏng vấn, một kế hoặc thảo luận;
hoạch phỏng vấn chi tiết là điều hết sức – Mã hóa các chủ đề và các nội dung có
quan trọng. Kế hoạch phỏng vấn nên liệt kê liên quan đến đối tượng nghiên cứu;
rõ các công đoạn cần phải tiến hành như thư
– Phân tích dữ liệu (nhóm các thông tin
mời phỏng vấn, ngân sách dự kiến. Trong
phát hiện mới, các thông tin điều chỉnh, các
thư mời phỏng vấn có thể phải liệt kê rõ chủ
đề phỏng vấn, thời gian dự kiến, địa điểm, thông tin loại bỏ)
cuối thư phải có các cam kết đảm bảo các – Đối chiếu, so sánh kết quả liên tục với
qui định bảo mật thông tin cho người được cơ sở lý thuyết
phỏng vấn. – Xác định điểm bão hòa thông tinTập 8 (12/2020) 7
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN – CHUYÊN ĐỀ QUẢN LÝ KINH TẾ
– Sử dụng phần mềm chuyên dụng cho “Bạn đã đi đâu vào dịp nghỉ lễ? Đi với ai?
xử lý dữ liệu định tính […], Tại sao bạn chọn loại thức ăn địa
Văn bản hóa các nội dung phỏng vấn phương vào dịp nghỉ của bạn?, […] Điều gì
hoặc thảo luận là qui trình bắt buộc phải khiến bạn hài lòng/ bất mãn về thức ăn ở
thực hiện của nhà nghiên cứu. Nếu không địa phương đó?…”. Khi xử lý dữ liệu nhóm
thực hiện điều này, nhà nghiên cứu sẽ gặp tác giả đã phân loại các yếu tố tác động
rất nhiều khó khăn trong quá trình mã đến sự lựa chọn thực phẩm làm 3 thành
hóa và xử lý dữ liệu. Sau khi ghi âm hoặc phần(categories), trong đó thành phần
quay video cuộc phỏng vấn/thảo luận, quan trọng nhất là các nhân tố thuộc động
nhà nghiên cứu phải nghe/xem lại và cơ (motivational factors). Thành phần này
chuyển toàn bộ nội dung cuộc phỏng vấn gồm các nội dung như: “trải nghiệm thú
sang văn bản. Saunders & cộng sự (2009) vị”, “thoát khỏi thói quen”, “quan tâm sức
còn đề nghị nhà nghiên cứu phải quan sát, khỏe”,… “cảm giác hấp dẫn”…(Kim & cộng
nhận biết và thể hiện vào văn bản từng chi sự 2009, tr. 425).
tiết nhỏ như tiếng thở dài, sự ngập ngừng Về sử dụng phần mềm chuyên dụng
của đối tượng phỏng vấn. Nếu không thể cho việc xử lý dữ liệu trong nghiên cứu
ghi âm, ghi hình (vì đáp viên không đồng định tính, phần mềm nổi tiếng nhất hiện
ý), các đoạn ghi chú trong nhật ký phỏng nay có thể kể đến QSRNVivo. Gần đây,
vấn phải được thể hiện thành văn bản nhóm tác giả Hutchison & cộng sự. (2010)
(dưới dạng tóm tắt). Sau khi thể hiện ra công bố bài báo phân tích những ưu điểm
văn bản, nhà nghiên cứu bắt đầu mã hóa vượt trội của QSRNVivo trong phân tích
dữ liệu. Trở lại ví dụ của nhóm Kim &cộng dữ liệu định tính như tính năng ghi nhớ
sự. (2009), nhóm tác giả này áp dụng các “thành phần”, các code và khả năng
phương pháp lý thuyết nền theo trường tìm kiếm, truy xuất dữ liệu vô cùng mạnh
phái Straussian để “xây dựng mô hình tiêu mẽ. Hiện tại chúng tôi đang sử dụng phiên
dùng thực phẩm địa phương vào các dịp bản QSRNVivo 10.0, phiên bản mới nhất
lễ hội và ngày lễ”2. Hai mươi người tiêu Nvivo 12 – 2020 của nhà cung cấp QSR
dùng được phỏng vấn để xây dựng mô International3 là một phần mềm cực kỳ
hình. Bảng câu hỏi bán cấu trúc được hữu hiệu cho phân tích dữ liệu nếu nhà
nhóm tác giả sử dụng để phỏng vấn. Trọng nghiên cứu có quá nhiều dữ liệu cần phân
tâm của bảng câu hỏi xoay quanh vấn đề tích. Hạn chế lớn nhất của việc sử dụng
chính: “Làm thế nào đối tượng phỏng vấn phần mềm này là chi phí mua bản quyền
lựa chọn thức ăn và nước uống tại nơi họ phần mềm còn khá đắt (~ $1.847) cho gói
đến vào các dịp nghỉ lễ hoặc ngày nghỉ của cá nhân, dùng trong một năm với đầy đủ
họ”. Các câu hỏi chuẩn hóa (thường xuyên các tính năng.
được hỏi) khi tiến hành phỏng vấn gồm:2Kim, Y.G., Eves, A. & Scarles, C., 2009. Building 027843190900005X [Accessed December 8,
a model of local food consumption on trips and 2014].
holidays: A grounded theory approach. 3 https://www.qsrinternational.com/nvivo-International Journal of Hospitality qualitative-data-analysis-
Management, 28(3), pp.423–431. Available at: software/about/nvivo
http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S
Tập 8 (12/2020) 8 - TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN – CHUYÊN ĐỀ QUẢN LÝ KINH TẾ
Kết quả nghiên cứu định tính tiết, cụ thể và đi kèm với báo cáo kết quả
– Sự kết nối cơ sở lý thuyết và kết quả định tính là dữ liệu minh chứng. Đặc biệt,
nghiên cứu định tính khâu xử lý dữ liệu phải minh chứng được
quá trình mã hóa và đối chiếu so sánh liên
– Đề xuất về mô hình nghiên cứu
tục với lý thuyết. Kết quả tìm được phải
Chúng tôi muốn mượn lại quan điểm chứng minh cho người đọc thấy được sự
của Dul & Hak (2008) để nói về kết quả của đóng góp dù là nhỏ nhất cho lý thuyết khoa
nghiên cứu định tính khi áp dụng phương học. Như vậy, kết quả của nghiên cứu định
pháp lý thuyết nền: “góp phần vào sự phát tính không thể tự nhiên xuất hiện như cách
triển của lý thuyết luôn đòi hỏi sự đóng góp trình bày trong rất nhiều các luận văn, luận
của một viên gạch nhỏ vào một tòa nhà lớn”. án nghiên cứu dạng hỗn hợp (dạng kết hợp
Trở lại ví dụ của Kim & cộng sự (2009), vừa định tính vừa định lượng) hiện nay,
trong quá trình xử lý, nhóm tác giả liên tục cũng như hàng loạt các nghiên cứu dạng
so sánh và đối chiếu kết quả với các nghiên hỗn hợp được công bố trên các tạp chí
cứu trước. Nhóm tác giả Kim &cộng sự trong nước. Chúng tôi đề xuất nên tách rời
(2009) đã tìm ra chín nội dung liên quan nghiên cứu định tính ra khỏi các nghiên
đến thành phần động cơ, bảy nội dung đã cứu hỗn hợp để các nhà nghiên cứu thấy
từng được công bố. Như vậy, hai nội dung được tầm quan trọng và vai trò của nghiên
mới được phát hiện thông qua nghiên cứu cứu định tính trong nghiên cứu hỗn hợp.
định tính. Đây là minh chứng cụ thể của Hoặc các nhà nghiên cứu phải trình bày chi
nghiên cứu lặp lại dạng mở rộng, những gì tiết hơn, có đủ minh chứng hơn cho các
họ phát hiện ra khi đối chiếu với cơ sở lý nghiên cứu định tính. Có như vậy thì chất
thuyết của các nghiên cứu trước đó chỉ là lượng của các công trình nghiên cứu mới
hai nội dung mới trong một thành phần đã có thể được tăng lên.
từng được nghiên cứu. Một mô hình lý Các học viên cao học nên lựa chọn
thuyết được nhóm tác giả đề xuất cho các nghiên cứu định tính với mục tiêu là kiểm
nghiên cứu tiếp theo. Điểm mới duy nhất định một/nhiều lý thuyết nào đó. Tuy
của mô hình này cũng chính là hai nội dung nhiên, nghiên cứu sinh phải đặt mục tiêu
mới mà nhóm tác giả vừa khám phá. Kết quả khám phá một/nhiều khái niệm mới, các
này có thể được xem như viên gạch nhỏ mối quan hệ mới hoặc ít nhất phải bổ sung,
trong tòa nhà lớn. Kết quả của Kim & cộng mở rộng các khái niệm đang còn tranh luận.
sự (2009) dừng lại ở đây và đây chính là Như vậy, nghiên cứu định theo hướng GT là
điểm kết thúc của một nghiên cứu định tính một hướng tiếp cận phù hợp.
nhưng nó cũng là khởi đầu cho các nhà
Còn nhiều hướng tiếp cận hữu ích khác
nghiên cứu khác (ví dụ như nhà nghiên cứu
chưa được đề cập trong báo cáo này ví dụ
định lượng) muốn kiểm định mô hình này.
như videography hay netnography (Belk &
III. Kết luận và đề xuất cộng sự, 2012). Đây là những phương pháp
Nghiên cứu định tính dù là áp dụng cực kỳ hữu ích cho nghiên cứu hàn lâm và
theo phương pháp nào, đáp ứng theo mục ứng dụng trong lĩnh vực quản trị, kinh
tiêu nghiên cứu loại nào cũng đều là một doanh và marketing hiện nay. Các nhà
quá trình nghiên cứu khoa học một cách có nghiên cứu nên chú ý đến những phương
hệ thống. Vì vậy, nó cần được báo cáo chi pháp vừa đề cập.Tập 8 (12/2020) 9
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN – CHUYÊN ĐỀ QUẢN LÝ KINH TẾ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Belk, R., Fischer, E., & Kozinets, R. V. (2012). the development of a grounded theory
Qualitative Consumer and Marketing project: An account of a worked
Research (1st ed.). Los Angeles: Sage. example. International Journal of Social
Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Research Methodology, 13(4), 283–302.
Theory: A Practical Guide Through Kim, Y. G., Eves, A., & Scarles, C. (2009).
Qualitative Analysis (1st ed.). London: Sage. Building a model of local food
Cooney, A. (2010). Choosing between consumption on trips and holidays: A
Glaser and Strauss: an Example. Nurse grounded theory approach.
Researcher, 17(4), 18–28. International Journal of Hospitality
Management, 28(3), 423–431.
Creswell, J. (2007). Qualitative inquiry and research
design: Choosing among five approaches (2nd Kozinets, R. V. (2002). The Field Behind the
ed.). Thousand Oaks, CA: Sage. Screen: Using Netnography for
Marketing Research in Online
Creswell, J. W. (2009). Research Design
Communities. Journal of Marketing
Qualitative, Quantitative, and Mixed
Research, 39(1), 61–72. 5
Methods Approaches (3rd ed., Vol. 40).
Kozinets, R. V. (2010). Netnography . Doing
Dul, J., & Hak, T. (2008). Case study
Ethnographic Research Online (1st ed.).
methodology in business research (1st
Los Angeles: Sage.
ed.). Oxford: Butterworth-Heinemann.
Kozinets, R. V. (2015). Netnography: redefined.
Eisenhardt, K. (1989). Building theories
In Igarss 2014 (2nd ed.). Thousand Oaks, CA:
from case study research. Academy of
SAGE Publications Ltd.
Management Review, 14(4), 532–550.
Nguyễn Đình Thọ. (2013). Giáo trình
Glaser, B., & Strauss, A. (2006). The
phương pháp nghiên cứu khoa học trong
Discovery of Grounded Theory: Strategies
kinh doanh (Ấn bản lần thứ 2.). Hồ Chí
for Qualitative Research. New
Minh: NXB Tài Chính.
Brunswick: Aldine Transaction.
Nguyễn Văn Thắng (2013). Thực hành
Goulding, C. (2002). Grounded theory: A
nghiên cứu trong kinh tế và quản trị kinh
practical guide for management, business
doanh (Ấn bản lần thứ 1.). Hà Nội: NXB
and market researchers (1st ed.).
Đại học Kinh tế Quốc dân.
London: Sage.
Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A.
Goulding, C. (2005). Grounded theory,
(2016). Research Methods for Business
ethnography and phenomenology: A
Students (7th ed.). Harlow: Prentice Hall.
comparative analysis of three qualitative
strategies for marketing research. European Strauss, A. (1987). Qualitative Analysis for
Journal of Marketing, 39(3/4), 294–308. Social Scientists (1st ed.). New York:
Cambridge University Press.
Heath, H. (2006). Exploring the influences
and use of the literature during a Woodside, G. A. (2010). Case Study
grounded theory study. Journal of Research: Theory Methods Practice (1st
Research in Nursing, 11(6), 519–528. ed.). Bingley: Emerald Group.
Hutchison, A. J., Johnston, L. H., & Breckon, J. Yin, R. K. (2003). Case Study Research:
D. (2010). Using QSR‐NVivo to facilitate Design and Methods (3rd ed.). Thousand
Oaks, CA: Sage.
Tập 8 (12/2020) 10
